College van B & W gemeente Tilburg
Leden van de Gemeenteraad van Tilburg

Tilburg, 10 mei 2023.

Geacht College, geachte Raadsleden,

‘En nu is het aan ons! Een complexe en veelkoppige opgave als klimaatverandering vraagt om een veelkoppige aanpak. De betrokkenheid van burgers is cruciaal voor het oplossen van de grootste uitdagingen van deze tijd.’

Deze inspirerende woorden van Eva Rovers uit haar boek ’Nu is het aan ons, oproep tot een echte democratie (‎2022)’ – en benadrukt in haar bijdrage aan het Milieucafé in september 2022 – hebben bij ons een gevoelige snaar geraakt. In haar boek beschrijft Rovers de noodzaak en de methodiek om een succesvol Burgerberaad te organiseren. Zij heeft haarfijn verwoord waarvoor wij ons als Energiefabriek013 al jarenlang inzetten: de versnelling van de energietransitie in onze gemeente en de betrokkenheid van alle inwoners van Tilburg en de omliggende kernen, hierbij. Van onderop, op lokaal niveau met inzet van zoveel mogelijk Tilburgers om tot een rechtvaardige aanpak van het klimaatvraagstuk te komen. Op tal van plaatsen, niet alleen in Nederland, wordt geëxperimenteerd met een burgerberaad, als aanvulling op democratische besluitvorming. Precies daarom heeft Energiefabriek013 afgelopen september in haar jaarlijkse lezing het Burgerberaad centraal gesteld. Vanwege de urgentie van het klimaatvraagstuk en de noodzaak alle inwoners van de gemeente Tilburg bij dit vraagstuk te betrekken, leggen wij u het volgende voor.

Grootste uitdaging van onze tijd

De energietransitie is landelijk en lokaal een van de grootste uitdagingen – zo niet dé grootste – van onze tijd. De fundamentele overgang naar duurzame energie in al zijn facetten raakt iedereen en beïnvloedt het leven van alle inwoners van de gemeente Tilburg. Nu, en zeker in de toekomst. Ga maar na: in onze stad moet elk huis van het gas af, iedere auto duurzaam gaan rijden, iedere Tilburgse onderneming haar bedrijfsvoering aanpassen. De energietransitie gaat over rechtvaardig delen, over aanhaken of afgehaakt raken, heeft grote impact op de publieke ruimte, raakt mensen in hun portemonnee en verandert ingesleten gewoonten, veroorzaakt onzekerheid en stress. En biedt – gelukkig- ook ontzettend veel kansen, waarin iedere burger zou moeten kunnen delen.

Slechts 40 procent

Maar bij het maken en uitvoeren van deze ingrijpende plannen wordt de gemiddelde Tilburger nog veel te weinig betrokken. Dat ervaren wij telkens weer op diverse momenten in diverse delen van de stad. Slechts 40 procent van de inwoners van de gemeente Tilburg gaat stemmen voor het stadsbestuur en bij allerlei –goed bedoelde pogingen om met de Tilburger in gesprek te gaan, zien we vrijwel altijd dezelfde mensen. Mensen, veelal autochtone mannen, met een vaak vergelijkbare achtergrond en vergelijkbare overtuigingen. De cirkel van betrokkenen wordt hierdoor telkens kleiner, de creativiteit slaat dood en de ideeën worden steeds eenvormiger. En dat is zonde.

Los van een democratisch probleem is het vóóral een gemiste kans om ideeën, betrokkenheid en ervaringen op te halen bij de niet-gehoorde inwoners van de gemeente Tilburg. De Tilburger die het wellicht te druk heeft met het dagelijkse leven, teleurgesteld is in de overheid of de energietransitie vooral een ver-van-mijn-bed-show vindt. Maar zonder de betrokkenheid en energie van alle inwoners gaan we het simpelweg niet redden, dat is onze rotsvaste overtuiging. De energietransitie is op de eerste plaats een sociaal-maatschappelijk vraagstuk, naast alle technische uitdagingen die het met zich meebrengt. Het realiseren van een representatieve afspiegeling van de bevolking is niet eenvoudig.

Er zullen meer invalshoeken gebruikt moeten worden dan gebruikelijk en intensief en gericht moeren worden gecommuniceerd.

Organiseer een burgerberaad

Het inspirerende aan een burgerberaad is dat het naast een treffende analyse ook een alternatief aandraagt: bied de Tilburger, dus álle inwoners van de gemeente Tilburg, een podium in de vorm van een burgerberaad om in gesprek te gaan over cruciale thema’s zoals de energietransitie. In dit voorstel voor een burgerberaad wordt het genoemde boek “Nu is het aan ons” als leidraad genomen. Een burgerberaad waaraan een daadwerkelijk representatieve afspiegeling van de Tilburgse bevolking deelneemt. Geselecteerd na een gewogen loting uit de gehele Tilburgse bevolking en georganiseerd door een onafhankelijke partij. Een beraad dat goed geïnformeerd en gefaciliteerd wordt en professionele begeleiding krijgt. Een beraad waarvan de resultaten door de Tilburgse politiek – bij voorbaat – serieus genomen worden. Hiermee krijgt ook de stem van de onbereikbare, de niet-gehoorde Tilburger een podium en gebruiken we ook hun ideeën, zorgen en betrokkenheid. Dat is de toegevoegde waarde van een burgerberaad. (Zie de bijlage voor de 10 randvoorwaarden.)

Het idee van een burgerberaad is niet nieuw en heeft inmiddels internationaal en ook in Nederland zijn meerwaarde bewezen als democratisch vernieuwend instrument. Daarin past de motie die in november door de Tilburgse gemeenteraad met ruime meerderheid is aangenomen, waarin ze het College opdraagt om het Burgerberaad toe te voegen aan het instrumentarium van burgerparticipatie.

Neem uitkomsten uiterst serieus

Klimaatverandering is urgent voor alle inwoners van Tilburg en uitstel of vertraging van de energietransitie is geen optie meer. Wij zijn ervan overtuigd dat een verbreding van de betrokkenheid van alle Tilburgers – in de stad en in de kernen — een versnelling kan geven aan de energietransitie. Wij willen niet langer wachten en doen hierbij als Energiefabriek013 het formele verzoek aan de gemeenteraad en aan het college van B&W om zo snel mogelijk een gemeente-breed burgerberaad mogelijk te maken en de middelen vrij te maken om dit te faciliteren, hetgeen ook in lijn is met de aangenomen motie.
Verleen het burgerberaad bij voorbaat politiek mandaat door de uiteindelijke uitkomsten uiterst serieus te nemen, wijk alleen grondig beargumenteerd af van de aanbevelingen, leg hiervoor verantwoording af en heb de intentie om van dit eerste burgerberaad te leren.
Het onderwerp van het eerste Tilburgse burgerberaad moet gaan over een van de meest urgente maatschappelijke problemen van onze tijd : de energietransitie. En dan vooral de sociaal-maatschappelijke aspecten hiervan – in de volle breedte. De hoofdvraag die wij centraal willen stellen luidt:

‘Hoe behalen we als gemeente de door de Raad gestelde doelen met betrekking tot de energietransitie voor 2045 op een sociaal-rechtvaardige wijze en hoe ziet de route er naar toe eruit?’

Maar omdat 2045 nog ver weg ligt, willen wij in het burgerberaad aandacht voor de tussenstappen die nodig zijn om te zorgen dat ‘2045’ daadwerkelijk gehaald wordt. In die tussenstappen wordt de energietransitie voor Tilburgers heel concreet en wordt pas echt duidelijk hoe we ’met z’n allen’ die klus gaan klaren. Koersen op het tussendoel ‘2030’ geeft een beter inzicht in te nemen maatregelen en helpt bij het versterken van de betrokkenheid van inwoners van Tilburg bij de energietransitie.
Daarom:

‘Hoe spreken we tussendoelen af die haalbaar, meetbaar en verifieerbaar zijn’.

De inzichten en de creativiteit van inwoners van Tilburg zijn daarbij niet alleen wenselijk maar ook dringend nodig.
Onlosmakelijk verbonden aan een burgerberaad is het nauwkeurig volgen wat er met de resultaten van een burgerberaad wordt gedaan. Vooraf zal het College en de Raad dat dan ook duidelijk moeten aangeven.

Graag vernemen wij uw reactie op ons voorstel. Vanzelfsprekend gaan wij hierover graag met u in gesprek.

Dank en met vriendelijke groet,

De initiatiefgroep Burgerberaad Energiefabriek 013
Peter Beijer
Kiek Boelaars
Jozef Verheggen
Frank Vermeulen
Marga Versteeg
Marc Vintges
Michel Wesseling

(Deze brief wordt na aanbieding aan het College van B & W en aan de Gemeenteraad via de pers en
ter beschikking staande media bekend gemaakt aan de inwoners van Tilburg.)