De energietransitie is voor een deel een technisch vraagstuk. Maar minstens zo belangrijk is de vraag hoe de energietransitie maatschappelijk aanvaardbaar kan worden gemaakt. Op tal van plaatsen wordt gezocht naar mogelijkheden om burgers bij de energietransitie te betrekken, om daarmee het draagvlak te vergroten. In onze Nieuwsbrief van mei 2021 stond een artikel over de Eindrapportage adviescommissie burgerbetrokkenheid bij klimaatbeleid (rapport Brenninkmeijer). Het rapport adviseert te werken met burgerfora. Die oproep legt de lat hoog voor overheden, maar ook voor burgers. Burgerfora zijn veel meer dan betrokkenheid van burgers in de vorm van inspraak, maar ook meer dan inspraak zoals Tilburg die organiseert over ‘het nieuwe verwarmen’ (zie: https://www.duurzamertilburg.nl/actueel/nieuws/inwoners-adviseren-over-de-nieuwe-manier-van-verwarmen/). In Amsterdam is gestart met een burgerforum om de politiek van extra kennis en informatie te voorzien (zie
Wat is een burgerforum?
Er worden verschillende termen gebruikt om een deze vorm van betrokkenheid van burgers aan te duiden. Het rapport Brenninkmeijer gebruikt de term burgerfora. Bureau Burgerberaad, een groep burgers die tracht een nationaal burgerberaad over het klimaat van de grond te krijgen, gebruikt de term burgerberaad.
Bureau Burgerberaad beschrijft een burgerforum(of burgerberaad) als volgt:
”Een burgerberaad laat inwoners politici helpen om beslissingen te nemen over complexe – vaak polariserende – onderwerpen. Een groep gelote burgers doet, op basis van uitgebreide informatie en overleg, aanbevelingen over beleid. De deelnemers aan een burgerberaad vormen een dwarsdoorsnede van de samenleving. De uitkomst van een burgerberaad is een gezamenlijk besluit of een set aanbevelingen die door de vraagsteller – meestal de politiek – wordt gebruikt om besluiten te nemen. Een burgerberaad is dus geen vervanging van het parlement of de gemeenteraad; het is een aanvulling op het huidige politieke stelsel.”
Een burgerberaad is een manier om politieke besluitvorming van extra informatie te voorzien. Een essentieel verschil met de reguliere inspraak is dat hier een groep gelote burgers, op basis van uitgebreide informatie en overleg, aanbevelingen geeft over beleid. De loting die wordt gebruikt om een burgerberaad samen te stellen is een essentieel onderdeel. Het is een vorm van ‘deliberatieve democratie’, democratie gebaseerd op overleg en besluitvorming tussen burgers. Deelnemers aan een burgerberaad vormen een dwarsdoorsnede van de samenleving, er zitten ongeveer evenveel vrouwen in als mannen, de leeftijdsopbouw en culturele diversiteit weerspiegelen die van de samenleving, er zitten veel mensen in met een praktische opleiding, wat minder met een universitaire opleiding, en ze komen zowel uit dorp als stad. Het burgerforum wordt steeds meer gezien als een manier om burgers een steviger stem te geven in beleidsvorming. Na inspraak (vanaf de jaren ‘70), interactief beleid (in de jaren ‘90), doe-democratie (in de jaren ‘0) zien we met het burgerforum (vanaf de jaren ‘10, ‘20) een nieuwe generatie burgerparticipatie. Hierbij wordt de burger nog meer betrokken bij het bepalen van de agenda, denkt de burger intensief mee over alternatieven en doet concrete voorstellen. (zie: https://bureauburgerberaad.nl/)
Van David van Reybrouck is het boek ’Tegen Verkiezingen’ verschenen. Daarin beschrijft hij waarom op een andere manier tegen verkiezingen moet worden aangekeken en waarom loting en de vorming van een burgerraad de democratische beslissingen meer legitimiteit kan geven.